Mrożony deser w letnie miesiące?
Już 4 tysiące lat temu w Chinach z gotowanego ryżu, mleka oraz przypraw robiono miękką papkę, którą następnie wkładano do śniegu w celu zamrożenia. Potrawę tę można by uznać za pierwsze lody na świecie. Odmianą lodów była wtedy mieszanka owoców ze śniegiem z dodatkiem mleka.
Dzisiaj dostępne są lody o różnych, często dziwnych smakach. W Japonii można zjeść lody o smaku szprotów lub kurczaka, zawierające kawałki mięsa. Lody warzywne stanowią specjalność Malezji. Istnieją również lody ogórkowe, sojowe, serowe i piwne. Obecnie na świecie spożywa się ponad 20 mld litrów lodów rocznie. Przeciętny Amerykanin zjada w ciągu roku 23 litry lodów. Lody są źródłem białka, wapnia i fosforu. Pamiętać jednak należy, że w większości zawierają dużą ilość tłuszczu i nasyconych kwasów tłuszczowych. Choć na rynku można też znaleźć zdrowsze alternatywy tłustych deserów lodowych, dobrze wiedzieć, że filiżanka lodów może zawierać więcej tłuszczu niż hamburger i więcej cholesterolu niż 10 pączków! Nie chcąc więc rezygnować z lodów, najlepiej wybierać ich zdrowsze rodzaje (te o obniżonej zawartości tłuszczu) lub ograniczyć ich ilość.
Spożycie lodów w Polsce
Produkcja lodów w Polsce zwiększyła się o blisko 35% w ciągu czterech lat. Przeciętny Polak zjada 4,2 l lodów rocznie. W porównaniu z innymi krajami ta ilość utrzymuje się wciąż na niskim poziomie. W Niemczech przeciętna konsumpcja lodów wynosi ok. 8 l/osobę, więcej lodów zjadają również Czesi (6 l/osobę). Zgodnie z badaniami konsumenckimi Polacy preferują lody o smaku: śmietankowym – wskazane przez 39% badanych, waniliowe – 17%, czekoladowe – 14%, oraz truskawkowe – 11%. Z badania TNS OBOP przeprowadzonego w województwie łódzkim wynika, że aż 60% osób nie wyobraża sobie dnia bez zjedzenia lodów, a aż 95% jada lody latem. Ciekawostką jest to, że osoby deklarujące się jako optymiści najczęściej spożywają lody bakaliowe, a najrzadziej truskawkowe. Jak wynika z badań, osoby uważające, że powinny zredukować masę ciała, również nie wystrzegają się lodów. Ulubionym smakiem osób „będących na diecie” jest bakaliowy. Natomiast aż 55% osób, które liczą kalorie, spożywa lody przynajmniej raz w tygodniu.
Wartość odżywcza i kaloryczna – które lody wybierać?
Lody dostarczają wapń, witaminę, D, witaminę A, witaminy z grupy B biorące udział w procesach energetycznych w organizmie. Są również źródłem białka w ilości około 2,5 g na porcję. Z drugiej strony większość lodów zawiera dość dużą liczbę kalorii – około 145 kcal na pół filiżanki lodów waniliowych (70 g), ok. 160 kcal na pół filiżanki lodów czekoladowych – dlatego nie można ich traktować jako głównego źródła wymienionych składników w diecie. Nie oznacza to, że należy je z diety wykluczyć. Jest to więcej kalorii, niż dostarczy nam taka sama porcja owoców. Jednak gęstość energetyczna (kcal/g) innych słodyczy jest większa – przykładowo jagodzianka (70 g) dostarczy 220 kcal.
Mrożone jogurty, będące dobrą alternatywą dla lodów, dostarczają mniej kalorii niż lody tradycyjne – ok. 115 kcal/pół filiżanki jogurtu waniliowego, jednocześnie więcej wapnia i białka. Mrożone jogurty dostępne w sklepach składają się z masy mlecznej, substancji słodzących, mleka, jogurtu, barwników, środków aromatyzujących, preparatów żelujących oraz stabilizujących. Mrożone jogurty są podawane z rozmaitymi dodatkami i występują w wielu smakach.
Można również przyrządzić je samemu. Mniejszą liczbę kalorii od pozostałych lodów zawierają także lody owocowe i sorbety, dostarczają one mniejszą ilość tłuszczu i są źródłem witamin i minerałów. Jednak zgubne konsekwencje ze spożycia nadmiernej ilości zawartego w nich cukru (ponad 70% węglowodanów w lodach stanowi sacharoza) mogą przewyższać korzyści. Ponadto spożycie lodów powoduje szybki wzrost poziomu glukozy we krwi, wzmagając wydzielanie insuliny – hormonu stymulującego syntezę tkanki tłuszczowej. Nie chcąc rezygnować z lodów, najlepiej wybierać
ich zdrowsze rodzaje (te o obniżonej zawartości tłuszczu, lody light, lody bez cukru), unikać kalorycznych dodatków (bita śmietana, polewa czekoladowa, likiery), a na co dzień zamiast kulki lodów zjeść szklankę świeżych owoców na deser. Są one niskokaloryczne i bogate w błonnik, witaminy
i składniki odżywcze, których potrzebuje organizm. Można również przygotować owocowy smoothie bez cukru na bazie niskotłuszczowego
jogurtu (opcjonalnie zamrozić przed zjedzeniem).
Uzależnienie od lodów?
Problemem, jeśli chodzi o delektowanie się lodami, jest ich nadmierne spożycie. Dla większości osób zjedzenie jednej kulki lodów nie daje poczucia zaspokojenia. Za nią pojawia się zwykle następna i później kolejna. W badaniach ustalono, że chęć na lody może być podobna do tej doświadczanej przez narkomanów, zaobserwowana reakcja mózgu była taka jak u osoby regularnie zażywającej kokainę. Wyniki eksperymentu opublikowane ostatnio w „American Journal of Clinical Nutrition” potwierdzają, że osoby mogą się „uzależniać” od niektórych pokarmów. Przejadanie się żywnością
o wysokiej zawartości tłuszczu i cukru powoduje zmianę sposobu reagowania mózgu, zmniejszając pułap mentalnego zadowolenia.
Taka tolerancja prowadzi do tego, że dana osoba musi spożyć więcej, aby osiągnąć poprzedni poziom satysfakcji. Mózgi badanych osób prześwietlono, używając funkcjonalnego magnetycznego rezonansu jądrowego w momencie pokazania zdjęcia koktajlu na bazie lodów, który następnie podano badanym do spożycia. U osób jedzących najwięcej lodów w przeciągu kilku ostatnich tygodni zaobserwowano niższy poziom zadowolenia po zjedzeniu koktajlu na bazie lodów w porównaniu z pozostałym osobami. Zaobserwowana reakcja jest podobna do tej, jaką obserwuje się u narkomanów. Pomimo zwiększonego pragnienia, odczucie przyjemności rejestrowane przez mózg jest stępione, co prawdopodobnie wynika z niższego stężenia dopaminy uwalnianej przez mózg. Jest to kolejny argument przemawiający za umiarem w spożyciu lodów nawet latem.
Sylwia Leszczyńska, dietetyk kliniczny
Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA
PUBLIKACJA: Farmacja i Ja, 2012
