Żywienie dzieci - dietetyk dla dziecka

Fakty i mity w żywieniu niemowląt i małych dzieci

fakty i mity w zywieniu niemowlat i malych dzieci

Prawidłowe żywienie dzieci we wczesnym okresie życia jest niezwykle ważnym czynnikiem mającym wpływ na optymalny rozwój dziecka oraz obniżenie ryzyka wystąpienia w przyszłości wielu chorób przewlekłych. Dieta w pierwszych latach życia oraz w okresie późniejszym powinna realizować zapotrzebowanie na wszystkie witaminy oraz składniki mineralne i inne składniki odżywcze. Wartość energetyczna diety powinna być dostosowana indywidualnie do wieku i stanu zdrowia dziecka oraz jego aktywności fizycznej.

Okres wzrostu i rozwoju jest okresem, w którym bardzo łatwo o powstanie wszelkiego rodzaju niedoborów pokarmowych. W żywieniu niemowląt i małych dzieci należy zwracać uwagę oprócz ilości i jakości spożywanych pokarmów także na ich bezpieczeństwo, sposób wprowadzania do diety. Rodzice dokonując poszczególnych wyborów w przypadku żywienia swojego dziecka często opierają się na swojej wiedzy, własnych przekonaniach oraz wzorcach żywieniowych. Decydują o czasie wprowadzenia pokarmów uzupełniających, ich konsystencji, ilości i częstości podawania, a dzieci uczą się poprzez obserwację i naśladownictwo dorosłych.

Młodzi rodzice wobec ogromnej ilości informacji pojawiających się w mediach dotyczących żywienia niemowląt i małych dzieci, a także często z powodów niespójnych i sprzecznych komunikatów ze strony różnych specjalistów mogą czuć się zagubieni, dlatego warto podsumować wiedzę dotyczącą żywienia niemowląt i małych dzieci oraz przedstawić najczęściej pojawiające się nieprawdziwe lub naukowo nieudowodnione informacje i odpowiedzieć na nurtujące pytania.

1. Jak często należy karmić dziecko?
Zgodnie z aktualnym schematem żywienia niemowląt opracowanym przez specjalistów to rodzic decyduje co i kiedy zje, a dziecko jaka będzie zjedzona ilość pokarmu. Dzieci karmione częściowo piersią powinny w 6-8 miesiącu życia otrzymywać 2-3 posiłki uzupełniająca, w 9-24 miesiącu 3-4 posiłki uzupełniające i 1-2 przekąski. Dzieci powyżej 1 roku życia powinny spożywać 5 urozmaiconych posiłków w regularnych odstępach czasowych.
2. Kiedy należy wprowadzać pokarmy uzupełniające?
Posiłki uzupełniające należy wprowadzić kiedy pojawia się zdolność do siedzenia z podparciem, zwykle dzieje się to między 17 a 26 tygodniem życia. Większość dzieci osiąga wówczas wystarczającą dojrzałość nerwowo-mięśniową, która pozwala na kontrolowanie ruchów głowy i szyi i spożywanie pokarmów samodzielnie lub z pomocą łyżeczki. Produkty uzupełniające wprowadza się do diety dziecka ze względu na rosnące zapotrzebowanie dziecka, na energię, witaminy i składniki mineralne, którego mleko matki nie jest w stanie zaspokoić. Nowe produkty należy wprowadzać stopniowo, zaczynając od małych ilości. Zawsze należy obserwować reakcję dziecka po spożyciu poszczególnych produktów i unikać wprowadzania ich jednocześnie, w jednym posiłku.
3. Czy należy opóźniać wprowadzanie do diety dziecka produktów o właściwościach alergizujących?
Do grupy pokarmów alergizujących zaliczane najczęściej są: jaja, mleko krowie, ryby i owoce morza oraz orzeszki ziemne i inne orzechy. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Komitetu Żywienia ESPGHAN nie ma wystarczających dowodów naukowych uzasadniających eliminacje produktów o właściwościach alergizujących lub opóźnienie ich wprowadzenia do diety dziecka zdrowego lub pochodzącego z rodziny obciążonej ryzykiem wystąpienia alergii. Pamiętać należy, aby poszczególne produkty wprowadzać uważnie i pojedynczo, obserwując reakcje dziecka.

4. Kiedy do diety dziecka należy wprowadzić gluten?
Komitet Żywienia ESPGHAN wskazuje, że należy unikać zarówno zbyt wczesnego – poniżej 4 miesiąca życia oraz zbyt późnego – powyżej 7 miesiąca życia wprowadzenia glutenu do diety dziecka. Większość badań i stanowisk eksperckich sugeruję, że gluten należy wprowadzać stopniowo, w niewielkich ilościach, w trakcie karmienia piersią.

5. Mleko krowie, kozie, owcze czy typu junior? Kiedy i jakie mleko można podawać dziecku?
Aktualne stanowiska naukowe nie rekomendują wprowadzenia żadnego rodzaju mleka przed ukończeniem pierwszego roku życia do diety dziecka. Komitet Żywienia ESPGHAN zaznacza, iż mleko krowie można podawać po ukończeniu przez dziecko 12 miesiąca życia, ale jego dzienne spożycie nie powinno przekraczać 0,5 litra dziennie. Wczesne wprowadzenie mleka krowiego, koziego czy owczego do diety dziecka może wiązać się z niekorzystnymi konsekwencjami zdrowotnymi i sprzyjać alergizacji.
6. Masło czy margaryna? Co lepsze dla dziecka?
Aktualnie brakuje konkretnych wytycznych dotyczących spożycia tłuszczów spożywczych w diecie dzieci poniżej 1 roku życia. Ogólnie do 3 roku życia zaleca się używanie tłuszczów spożywczych w formie dodatku do posiłków uzupełniających. Dziecku podawać można masło i dobrej jakości oleje roślinne takie jak: oliwa z oliwek czy olej rzepakowy oraz margaryny miękkie z niską zawartością tłuszczów trans – poniżej 1%. American Heart Association zaleca już u dzieci powyżej 2 roku życia zmianę masła na dobrej jakości margarynę miękką.
7. Jaka woda dla dziecka?
Zapotrzebowanie dziecka na płyny w porównaniu do osób dorosłych w przeliczeniu na 1 kilogram masy ciała jest prawie czterokrotnie wyższe. W pierwszym półroczu życia dziecka wynosi ono około 700 ml, natomiast w drugim półroczu stanowi 800 ml. Zgodnie ze stanowiskiem Polskiej Grupy Ekspertów najlepszą wodą dla niemowląt jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna niskozmineralizowana (<500 mg składników mineralnych na 1 litr), niskosiarczanowa i niskosodowa.
8. Czy soki owocowe są niezbędne w diecie dziecka?
Soki owocowe i inne napoje posiadające wartość energetyczną nie powinny służyć zaspokajaniu pragnienia i zastępować wody. Głównym źródłem nawodnienia w diecie niemowląt i małych dzieci powinna być woda. Soki i nie są zatem niezbędnym składnikiem diety małego dziecka. Nie zaleca się wprowadzania soków poniżej 5 miesiąca życia, ponieważ zgodnie ze stanowiskami ekspertów mogą one znacząco obniżyć ilość przyjmowanego mleka. Ilość wypijanych soków należy zawsze limitować i u małych dzieci nie powinna być wyższa niż 150 ml dziennie. Podawane dzieciom soki powinny być 100%, przecierowe, bez dodatku cukru, pasteryzowane.
9. Czy należy unikać soli i cukru?
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami ekspertów w diecie niemowląt i małych dzieci należy unikać dodatku soli i cukru. Przygotowując posiłki dziecku należy bazować na naturalnych przyprawach na bazie ziół i wystrzegać się dodatku soli, cukru i syropów na bazie cukru zarówno w przypadku niemowląt, jak i w wieku późniejszym. Realizacja tego zalecenia przez rodziców będzie przyczyniała się do kształtowania prawidłowych nawyków i preferencji żywieniowych dziecka.
10. Czy wprowadzać do diety dziecka miód?
Wprowadzenie miodu do diety dziecka nie jest konieczne. Eksperci alarmują, że produkt ten może zawierać przetrwalniki Clostridium botulinum, które wywołują botulizm dziecięcy, dlatego wprowadzenie miodu do diety dziecka przed ukończeniem 12 miesiąca życia jest bezwzględnie przeciwwskazane. Według Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci podawanie miodu po ukończeniu 1 roku życia jest bezpieczne.

PODSUMOWANIE
Mimo powszechnej dostępności informacji dotyczących żywienia niemowląt i małych dzieci polskie badania nadal wskazują na szereg błędów popełnianych przez rodziców. Do najczęstszych błędów w żywieniu dzieci należy przede wszystkim: podawanie zbyt dużej ilości posiłków w ciągu dnia (> 7 posiłków dla dzieci w pierwszym roku życia), nieprawidłowe przygotowywanie mieszanek i posiłków dla dzieci, zbyt duża podaż soków i zbyt mała podaż wody. Ze względu na szczególne znaczenie żywienia w pierwszych latach życia należy dla zdrowia dziecka nieustannie dążyć do poprawy i eliminacji błędów popełnianych przez rodziców.

Klaudia Wiśniewska, dietetyk kliniczny
Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA
PUBLIKACJA: Magazyn Super Mama, 2016