Dieta w ciąży. Suplementacja u kobiet ciężarnych
Ciąża to okres wzmożonego zapotrzebowania organizmu na większość makro i mikroelementów. Przyszła mama powinna zadbać o to, aby jej dieta w ciąży miała wysoką wartość odżywczą. Dostarczała niezbędnych dla jej zdrowia oraz prawidłowego rozwoju dziecka składników odżywczych. Niewątpliwie ważna w tym zakresie może okazać się pomoc dietetyka, który przekaże rzetelną wiedzę oraz przygotuje zbilansowany jadłospis. Jak wskazują rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, pomimo stosowania zdrowej diety, istnieje konieczność suplementacji niektórych składników odżywczych przez kobiety ciężarne. Jest to związane z wielokrotnym wzrostem zapotrzebowania na ich podaż, a także lepszą przyswajalnością niektórych składników z preparatów suplementacyjnych.
Kwas foliowy w ciąży
Jest niezbędnym koenzymem metabolizmu kwasów nukleinowych. Katalizuje procesy krwiotwórcze, przez co jego niedobór prowadzi do powstania niedokrwistości megaloblastycznej. Zapobiega powstaniu wad cewy nerwowej u dzieci w okresie prenatalnym. Jego suplementacja przez kobiety ciężarne powinna rozpocząć się co najmniej 6 tygodni przed planowanym poczęciem i trwać do drugiego trymestru ciąży. Zalecana dawka suplementu wynosi 0,4 mg/dobę u osób zdrowych, wyższe dawki zaleca się w przypadku występowania: wad cewy nerwowej w poprzedniej ciąży, anemii megaloblastycznej, hiperhomocysteinemii, stosowania leków obniżających wchłanianie kwasu foliowego, otyłości, nikotynizmu lub alkoholizmu. Wyższą dawkę suplementacyjną należy skonsultować ze specjalistą. Warto zadbać również o produkty bogate w kwas foliowy w diecie, takie jak zielone warzywa liściaste, nasiona roślin strączkowych, żółtko jaja kurzego, drożdże, orzechy.
Żelazo w diecie ciężarnej
Suplementacja żelazem w ciąży dotyczy kobiet z niedokrwistością oraz znajdujących się w grupie wysokiego ryzyka jej wystąpienia. Wskazane jest wprowadzenie u tej grupy kobiet suplementacji doustnej preparatami żelaza po ukończeniu 8 tygodnia ciąży w dawce od 30 mg dziennie i zwiększenie dawki dobowej do 60-120 mg w przypadku potwierdzenia różnego stopnia anemii z niedoboru żelaza. Składnik ten bierze udział w procesach krwiotwórczych, dokomórkowym transporcie tlenu, a także w syntezie DNA. Jego niedobór w diecie ciężarnej przyczynia się do zwiększonego ryzyka niedokrwistości u dziecka, chorób układu krążenia oraz niskiej masy urodzeniowej. W codziennej diecie produkty bogate w żelazo (m.in. kasza gryczana, mięso, buraki, orzechy, pestki dyni, nasiona roślin strączkowych) warto łączyć z produktami bogatymi w witaminę C (czerwone i zielone warzywa i owoce), w ten sposób można zwiększyć przyswajalność żelaza. W opracowaniu zbliansowanej diety może pomóc dietetyk. Szczegółowo podpowie jakie produkty warto ze sobą łączyć, a których połączeń unikać w celu zoptymalizowania przyswajalności.
Jod a dieta w ciąży
W Polsce głównym źródłem jodu jest sól jodowana. Podczas ciąży zapotrzebowanie na ten składnik wzrasta do wartości 220 mcg/dobę. Nie oznacza to jednak, iż przyszła mama powinna zwiększyć spożycie soli, co mogłoby stanowić ryzyko wstąpienia nadciśnienia oraz innych zaburzeń ze strony układu krążenia. Konieczna w tym zakresie może okazać się suplementacja tego składnika. Jod bowiem odpowiada za prawidłowy rozwój umysłowy dziecka oraz prawidłową pracę tarczycy. O dawce suplementu zawsze decyduje lekarz, może ona wahać się w przedziale od 150 do nawet 500 mcg/ dobę. Źródłem jodu w diecie mogą być ryby morskie, owoce morza oraz algi.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe- PUFAs a dieta w ciąży
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3 i omega-6) wykazują wielokierunkowe działanie. Są składnikiem błon fosfolipidowych, biorą udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz siatkówki oka. Ich niedobór w diecie przyszłej mamy stanowi ryzyko wystąpienia niskiej masy urodzeniowej u dziecka oraz przedwczesnego porodu. Jak pokazują badania, równie istotny wpływ na zdrowie dziecka wykazuje właściwa podaż z dietą tych kwasów jeszcze w okresie przedkoncepcyjnym. Ich głównym źródłem w diecie są ryby, oleje roślinne, orzechy i nasiona, a także awokado. Zapewnienie organizmowi właściwej ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z dietą wpływa na wydłużenie czasu trwania ciąży oraz wzrost masy urodzeniowej noworodka bez wzrostu ryzyka makrosomii. Kwasy tłuszczowe omega 3 zmniejszają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu I, choroby nadciśnieniowej w wieku dorosłym oraz alergii. Jednym z najważniejszych składników diety w czasie ciąży i laktacji z grupy kwasów omega-3 jest DHA (kwas dokozaheksaenowy). Jego naturalnym źródłem są tłuste ryby morskie, owoce morza i algi morskie. DHA wykazuje korzystny wpływ na rozwój psychomotoryczny dziecka, ostrość widzenia oraz obniżenie ryzyka wystąpienia depresji poporodowej u matki. W przypadku niskiego spożycia ryb przez kobietę ciężarną zalecana jest dodatkowa suplementacja DHA w ilości 600 mg/dobę. U kobiet będących w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego, dawka ta może wynosić nawet 1000 mg/dobę. Dietetyk pomoże przeanalizować dotychczasową dietę, tak, abyś miała pewność, czy dostarczasz właściwe ilości czy też potrzebujesz dodatkowej suplementacji.
Witamina D
Wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową, utrzymywanie prawidłowej gęstości mineralnej kości, hamowanie nadmiernej proliferacji i stymulowanie różnicowania komórek w układzie krwiotwórczym oraz funkcjonowanie układu odpornościowego. Witamina D ma również działanie antynowotworowe. Źródłem witaminy D w organizmie jest jej synteza przez skórę pod wpływem działania promieni słonecznych UV. W okresie jesienno-zimowym zaleca się stosowanie suplementacji 800-2000 IU/ dobę przez całą populację polską. Przed włączeniem suplementacji najlepiej oznaczyć stężenie wtaminy D.
Sprawdź: Badanie metabolitów witaminy D
Magnez
Odpowiada za przewodnictwo nerwowo-mięśniowe oraz gęstość mineralną kości. Dobowe zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek wynosi około 6 mg/ kg masy ciała. Może wzrastać nawet dwukrotnie w okresie ciąży i laktacji. Stosowane dawki doustnej suplementacji magnezu w zależności od wskazań lekarza mogą wynosić od 200 do 1000 mg na dobę. Z dietą dostarczysz go jedząc takie produkty jak kasza, produkty zbożowe pełnoziarniste, kakao, orzechy i nasiona. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości odnośnie diety w ciąży optymalnie będzie skonsultować się z dietetykiem klinicznym.
Autor: Zuzanna Szypowska, dietetyk kliniczny
Zachęcamy do zapisów na konsultację online lub telekonsultację z dietetykiem Zuzanną Szypowską oraz z innymi specjalistami. Zobacz na czym polega Telekonsultacja dietetyczna
Zobacz także:
Piśmiennictwo:
- Karowicz-Bilińska A., Nowak-Markwitz E., Opala T., Oszukowski P.,Poręba R., Spaczyński M.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekologia Położnicza 2014, 5 (85); 395-399
- Makowska-Donajska M., Hirnle L.: Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, (4); 166–172
