Rola dietetyka dla dziecka

Prawidłowe żywienie dziecka w pierwszych latach życia ma niezwykłe znaczenie, ponieważ wpływa nie tylko na rozwój fizyczny i psychiczny dziecka, ale może zmniejszać lub zwiększać ryzyko występowania niektórych chorób cywilizacyjnych w przyszłości. Dieta dziecka powinna być już od najmłodszych lat odpowiednio zbilansowana pod kątem odpowiedniej ilości energii oraz wszystkich składników odżywczych. Nie zawsze jest to zadanie łatwe, ponieważ dzieci często odmawiają jedzenia zalecanych dla nich produktów z różnych powodów. W prawidłowej kompozycji diety dziecka może natomiast pomóc dietetyk dziecięcy. Jaka jest jego rola?  

Odpowiednio skomponowana dieta dla dziecka niezależnie od wieku powinna minimalizować ryzyko występowania niedoborów pokarmowych, zapewniać prawidłowy rozwój i zmniejszać ryzyko zachorowania na poszczególne choroby w przyszłości. Powinna też w konsekwencji prowadzić do nabycia odpowiednich umiejętności i nawyków żywieniowych przez dzieci, a w proces ten powinna być zaangażowana cała rodzina.

Dieta niemowlęcia i dieta małego dziecka

Obecnie obowiązujący schemat żywienia niemowląt w pierwszym roku życia jest zdecydowanie bardziej liberalny od poprzednich wariantów, ponieważ w nim to rodzic decyduje co i kiedy dziecko zje oraz jak jedzenie zostanie podane, a dziecko decyduje czy i ile zje z oferowanego mu posiłku. Aktualnie początkowo zaleca się podawanie dzieciom pokarmów o konsystencji płynnej, a w kolejnych miesiącach wraz z nabywaniem przez dzieci większej akceptacji pokarmów wskazane jest wprowadzenie produktów o konsystencji papkowatej i stałej. Publikacje naukowe wskazują natomiast, że nie ma jednoznacznych danych dotyczących czasu wprowadzania poszczególnych produktów, ich rodzaju i konsystencji. Wskazuje się, iż wprowadzenie pokarmów uzupełniających należy rozpocząć po ukończeniu przez dziecko 17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia.

Dieta dziecka powinna być rozszerzana stopniowo, tak aby już w pierwszym roku życia dziecko spożywało produkty ze wszystkich grup i dołączyło na dobre do stołu rodzinnego. Posiłki spożywane przy stole rodzinnym powinny być skomponowane tak, aby to była dieta zdrowa i zbilansowana.

Należy mieć na uwadze, że często okres wczesnodziecięcy jest okresem krytycznym do rozwoju określonych preferencji i nawyków żywieniowych, dlatego najważniejsze cele w tym czasie to:

• Dostarczenie dziecku wszystkich niezbędnych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju,
• Wprowadzenie jak największej ilości nowych produktów,
• Pokazanie nowych smaków,
• Praca nad prawidłowymi nawykami żywieniowymi, może w tym pomóc dietetyk dziecięcy.

Tak naprawdę dziecko po pierwszym roku życia powinno spożywać już 5 regularnych posiłków w równych odstępach czasowych – co 3-4 godziny. W tym okresie należy wyeliminować podjadanie między posiłkami, tak aby wyrobić korzystne nawyki żywieniowe u dziecka na dalsze lata. Należy pamiętać, że dieta dziecka powinna być indywidualnie dostosowana do jego potrzeb, preferencji, wieku i aktywności fizycznej. Jeśli pojawiają się wątpliwości, czy na pewno tak jest, najlepiej, aby zweryfikował to i pomógł w zbilansowaniu optymalnej dla dziecka diety dietetyk dziecięcy.

Niezwykle ważnym elementem, którego istotność jest podkreślana w przypadku większości naukowców jest jedzenie śniadania. Śniadanie powinno być obowiązkowym posiłkiem w ciągu dnia, ponieważ będąc głównym źródłem energii na początku dnia zwiększa koncentrację dziecka, zapewnia jego prawidłowe funkcjonowanie, może zmniejszać ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości.

Najczęstsze problemy związane z żywieniem dzieci

W gabinecie dietetycznym często spotykamy się z różnymi problemami żywieniowymi dzieci z którymi na co dzień borykają się rodzice. Jako dietetycy staramy się wspomóc ich w kształtowaniu właściwych nawyków u swoich pociech wykorzystując nasze dotychczasowe doświadczenie oraz najnowsze doniesienia naukowe.

Niestety jednym z częstszych problemów występujących u dzieci jest neofobia żywieniowa, która najczęściej pojawia się około 20 miesiąca życia. Jest to czasowa niechęć do jedzenia wybranych produktów i potraw. Eksperci, w tym specjaliści dietetyki, nie ukrywają, że jest to jedna z bardziej problematycznych sytuacji utrudniająca prawidłową kompozycję diety dziecka. Tak naprawdę może ona dotyczyć praktycznie każdego produktu. Istnieją też sytuacje, w których dzieci nie chcą spożywać całych grup produktów spożywczych, np. warzyw lub mięsa.

W tej sytuacji konieczna jest interwencja dietetyka, który pomoże w odpowiedniej kompozycji diety, tak aby dieta dla dziecka nie była niedoborowa pod kątem składników odżywczych i zapewniała prawidłowy rozwój dziecka. Neofobia żywieniowa nie jest jednak stałym problemem – szacuje się, że ustępuje około 6 roku życia. Z racji tego, że żywienie w okresie wczesnodziecięcym jest bardzo istotne dla rozwoju dziecka i jego zdrowia warto od razu skonsultować się z dietetykiem. Wizyta u dietetyka dziecięcego i jej efekty pomogą zadbać o lepszą dietę i zdrowie dziecka.

Kolejnym dość istotnym problemem, który występuje u dzieci jest nieprawidłowe przybieranie na masie ciała. U dzieci może występować niedobór masy ciała (niedowaga) lub nadwaga oraz otyłość. Badania wskazują, że liczba otyłych dzieci w Polsce stale rośnie. Zarówno zbyt mała masa ciała jak i zbyt duża nie jest korzystna dla zdrowia dziecka. Dlatego należy zadbać o jej prawidłowe przyrosty. Niedowaga, nadwaga lub otyłość u dziecka najczęściej wynikają po prostu z niedostosowania wartości energetycznej diety do potrzeb dziecka. Może mieć również inne podłoże, np. związane z występowaniem u dziecka różnych chorób. Niemniej jednak dietetyk jest w stanie dobrać wartość energetyczną diety dla dziecka, tak aby przyrost masy ciała był odpowiedni. Dieta realizowała zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne.

Wiele dzieci skarży się również na problemy związane z przewodem pokarmowym. Do tych najczęściej spotykanych należą zaparcia oraz wzdęcia, które mogą występować zarówno u małych dzieci, jak i u tych w starszym wieku. W tym przypadku dietetyk może wspomóc w poszukiwaniu przyczyny tych problemów związanych z dietą. Przykładowo może to wynikać ze zbyt dużej ilości spożywanego błonnika pokarmowego, małego spożycia płynów, niskiego spożycia produktów mlecznych fermentowanych czy zbyt małej ilości w diecie warzyw i owoców. Dietetyk dziecięcy po dokładnym przeanalizowaniu diety wskaże jak zmienić dietę, aby pomogła w redukcji dolegliwości.

Rola dietetyka w żywieniu małego dziecka – dietetyk dla dziecka

Dietetyk w żywieniu dzieci może odgrywać szczególną rolę – dbać o to, aby dieta dla dziecka była prawidłowo skomponowana oraz być wsparciem dla rodzica w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych dziecka.

Do najważniejszych zadań jakie ma dietetyk dziecięcy w przypadku żywienia małych dzieci należą:

• Kompozycja zbilansowanej diety indywidualnie dostosowanej do preferencji żywieniowych dziecka oraz jego wieku,
• Weryfikacja, analiza i ocena dotychczasowej diety dziecka,
• Pomoc w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych dziecka,
• Dbanie o prawidłowe przyrosty masy ciała u dziecka,
• Wykonywanie regularnych pomiarów antropometrycznych – pomiar wzrostu i masy ciała oraz wykonywanie analizy składu ciała (sprawdź jak wygląda badanie składu ciała),
• Interpretacja pomiarów na siatkach centylowych,
• Wsparcie rodzica w przypadku występowania u dzieci neofobii – niechęci do niektórych grup produktów spożywczych,
• Układanie jadłospisów i tworzenie zaleceń w przypadku występowania u dzieci różnych chorób, które wpływają na modyfikację standardowych zaleceń, np. w przypadku, gdy występują zaparcia, celiakia, alergia pokarmowa i nietolerancja pokarmowa, choroby jelit u dzieci,
• Prowadzenie długofalowej edukacji żywieniowej dziecka i rodziców.

Autor: Klaudia Wiśniewska, dietetyk kliniczny, dietetyk dziecięcy

Zobacz także:

Dietetyk dla dziecka „Leczenie nadwagi i otyłości, dietoterapia chorób dziecięcych”

Powrót do formy po porodzie

Bibliografia:

1. Kędzior A., Jakubek-Kipa K., Brzuszek M. Trendy w występowaniu nadwagi i otyłości u dzieci na świecie, w Europie i w Polsce. Pediatr. Endocrinol. 2017; 16.1.58:41-48.
2. Szajewska H., Socha P. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne Pediatria, 2014; 11:321-338.
   Jarosz M. [red.]: Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017.
3. Woś H., Weker H., Jackowska T., i wsp. Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń dotyczących spożycia wody i innych napojów przez niemowlęta, dzieci i młodzież. Standardy Medyczne, 2010; 1:7-15.
4. Woś H. Weker H., Jackowska T. i wsp. Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń dotyczących spożycia wody i innych napojów przez niemowlęta, dzieci i młodzież, Standardy Medyczne. 2010; 1:7-15.

5. Heyman M. B., Abrams S. A. Fruit Juice in Infants, Children, and Adolescents. Current Recommendations Section On Gastroenterology, Hepatology, And Nutrition, Committee On Nutrition, Pediatrics, 2017; e20170967; DOI: 10.1542/peds.2017-0967.