Sekret skutecznego odchudzania
Obecnie nadwaga i otyłość stała się jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. Dotyczy ponad 50% osób w Polsce, jej liczba wzrasta również pośród dzieci. Jak wynika z ogólnopolskiego badania „Olaf” przeprowadzonego przez Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” – łączna liczba dzieci dotkniętych nadwagą i otyłością w grupie wiekowej 9-18 lat stanowi 20%.
Większość osób w pewnym okresie swojego życia podejmuje próby zmniejszenia masy ciała za pomocą różnych diet, w tym gotowych diet zamieszczonych w czasopismach, lub stosując głodówki. Z analizy badań wynika jednak, że wiele osób rezygnuje w trakcie stosowania diety, a ponad 50% osób, którym udało się zeszczupleć powraca do poprzedniej masy ciała w ciągu roku. Dlaczego skuteczność takich działań jest niska i pomimo zwiększonego stosowania różnych diet ciągle wzrasta liczba osób z nadwagą i otyłością?
Po pierwsze dietoterapia powinna być zindywidualizowana, czyli dostosowana do potrzeb konkretnej osoby, uwzględniając ewentualne choroby i dolegliwości. Nie zapewni ci tego jedna z wielu popularnych diet 'cud’, czy też dieta, którą zastosowała koleżanka. Pamiętajmy, że zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze jest zmienne i zależy od wielu czynników. Ponadto podczas stosowania diety niskoenergetycznej zjadamy mniej, co wiąże się z większym ryzykiem niedoborów pokarmowych. Bardzo istotne jest aby wybierać produkty o wysokiej gęstości odżywczej, czyli takie, które w jak najmniejszej kaloryczności dostarczą jak najwięcej składników odżywczych. Pomoże ci w tym dietetyk, od którego nie tylko otrzymasz wzorcową dietę pokrywającą zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, ale również sam nauczysz się komponować zdrową dietę. Zyskasz wtedy pewność, że proces odchudzania jest bezpieczny, a tobie nie zagrażają niedobory pokarmowe. Jak niedobory pokarmowe mogą oddziaływać na skuteczność odchudzania? Przykładowo niewystarczający poziom wapnia jest sygnałem dla twojego organizmu, żeby magazynował tłuszcz. W jednym z badań u osób będących na diecie, spożywających 1200-1300 mg wapnia dziennie spadek masy ciała był blisko 2 razy większy w porównaniu do osób otrzymujących niewystarczającą ilość wapnia z dietą.
Pamiętajmy jednak, że nawet najlepiej zbilansowana dieta będzie skuteczna tylko wtedy, jeśli jest możliwa w zastosowaniu, uwzględnia plan dnia czy prefernecje smakowe. Właściwy dla ciebie plan pomoże ustalić dietetyk, ponadto wykonując szczegółowe badanie składu ciała skontroluje czy odchudzanie zachodzi prawidłowo, czyli spala się tkanka tluszczowa, a nie spada zwartość wody, masa białkowa lub mineralna. Dzięki wizytom kontrolnym zyskasz dodatkową motywację oraz otrzymasz wskazówki jak radzić sobie w pokonywaniu przeszkód w trakcie realizacji diety.
Powodzenie w odchudzaniu również ma swoje źródło w psychice. To nie tylko wzbudzanie motywacji. Z licznych amerykańskich badań wynika, że znaczna ilość osób jada za dużo pod wpływem zbyt dużych napięć emocjonalnych. Pokarm jest łatwym źródłem przyjemności w trudnych sytuacjach, dlatego najczęściej sięgasz do lodówki w momentach frustrujących, przykrych, nie do zniesienia. Jedzenie można również rozpatrywać w kategoriach uzależnienia, gdzie mówi się o poczuciu braku nasycenia pomimo ciągłego spożywania. Coraz częściej odchodzi się od biesiadowania, wspólnych posiłków. Poszczególni członkowie rodziny jedzą posiłek w różnym czasie, a przecież dawniej to tutaj – przy stole – najwięcej rozmawiało się, uzgadniało, wymieniało się poglądami. Dziś większość osób je w pośpiechu, najczęściej przed telewizorem lub „na mieście”. W obecnych czasach jedzenie może być prostym sposobem zaspokojenia poczucia miłości i bezpieczeństwa.
Pewnie nierzadko zadajesz sobie pytanie dlaczego tak trudno jest ci schudnąć? Nie mamy gotowej odpowiedzi, ale jest kilka czynników, które utrudniają osiągnięcie celu. Z psychologicznego punktu widzenia okazuje się, że po zrzuceniu zbędnych kilogramów pojawiają się trudności z adaptacją do nowego wyglądu, figury. Często za tym pojawiająją się zobowiązania co do zmiany stylu życia, które nie były spodziewane i nie są po twojej myśli. Zrzucenie zbędnych kilogramów jest również ciężkie, gdy cała rodzina ma nadwagę. Tłumaczysz się wtedy, że to przez te geny! Jednak najczęstszym źródłem otyłości w rodzinie jest sposób żywienia. Z pokolenia na pokolenie przekazywane są nawyki, przepisy, przepełnione błędami żywieniowymi.
Nadmiar kilogramów może mieć również zalety, tzw. wtórne korzyści. Na przykład otyli członkowie rodziny nie muszą wykonywać pewnych obowiązków domowych, bo szybciej się męczą. Kolejnym plusem jest to, że nadwaga może być źródłem zainteresowania ze strony innych osób, np.: żona, która pragnie opieki od męża; dziecko, któremu zależy na uwadze rodziców. Trudno jest się rozstać z czymś co okazuje się przydatne w utrzymaniu relacji, w zwolneniu z niektórych czynności. Zdarza się, że objadanie się jest formą kary za np. nieprawidłowe wykonanie pracy, nie sprostanie własnym oczekiwaniom, czy za złe oceny.
Dlatego niezwykle ważne podczas procesu odchudzania jest wsparcie psychologa. Zalecana jest terapia grupowa i indywidualna. Psycholog pomoże dotrzeć do mechanizmów psychologicznych i konfliktów leżących u podłoża otyłości. Pomoże zaadaptować się w nowym ciele. Wzmocni cele dzięki obserwacji efektów. Rozmowa pozwala na ocenę i zrozumienie własnego zachowania. Relacje z terapeutą, grupą terapeutyczną dają poczucie wsparcia, zrozumienia i wzbudza zaufanie.
Przeprowadzono wiele badań wskazujących na lepsze efekty podczas odchudzania przy zastosowaniu interwencji wieloczynnikowych opartych na diecie, zmianie nawyków żywieniowych oraz cyklu warsztatów psychologicznych. Jedno z nich mówi,że aż 88% uczestniczek takiej interwencji zmniejszyło swoją masę ciała (w tym 50% w sposób nieznaczny i 38% w sposób istotny) natomiast wśród kobiet stosujących samą dietę schudło 60% (za: Ogińska-Bulik 2004).
Przeprowadzono wiele badań wskazujących na lepsze efekty podczas odchudzania przy zastosowaniu interwencji wieloczynnikowych. Sa one oparte na diecie, zmianie nawyków żywieniowych oraz cyklu warsztatów psychologicznych. Jedno z nich mówi, że aż 88% uczestniczek takiej interwencji zmniejszyło swoją masę ciała. W tym 50% w sposób nieznaczny i 38% w sposób istotny. Wśród kobiet stosujących samą dietę schudło 60% (za: Ogińska-Bulik 2004).
Ponadto niezwykle istotna jest świadomość, że skuteczne odchudzanie to nie tylko interwencja za pomocą diety. Jest to również terapia psychologiczna do momentu aż uzyskasz satysfakcjonujący cię efekt. Zależy nam, aby ten efekt utrzymać, dlatego interwencje dietetyczne i psychologiczne mają na celu wprowadzenie stałych zmian. Aby zachować zdrowie, szczupłą sylwetkę i lepsze samopoczucie.
Dietetyk nauczy cię jak stosować zalecenia żywieniowe w sytuacjach trudnych, jakie zmiany w stylu życia należy wprowadzić na stałe. Jak skomponować zbilansowany jadłospis oraz jak prawidłowo się odżywiać, nie rezygnując z ulubionych rzeczy.
Psycholog wyjaśni mechanizmy dotyczące przyczyn twoich problemów związanych z objadaniem się. Nauczy cię radzenia sobie z emocjami i codziennymi trudnościami. W procesie terapii zwiększy twoją świadomość ciała i potrzeb. Podniesie poczucie własnej wartości, poprawi komunikację ze sobą i otoczeniem. Dzięki temu odchudzanie, zastosowanie diety oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała będzie łatwiejsze.
Pamiętaj, że odchudzanie jest multidyscyplinarnym procesem. Dlatego bezpieczna i skuteczna terapia nadwagi i otyłości wymaga zastosowania kompleksowego oraz indywidualnego programu. Nie tylko pozwoli on na pozbycie się nadmiernych kilogramów, nauczy prawidłowych nawyków żywieniowych, ale również pozwoli uwierzyć w siebie. Co więcej wzmocni motywację, co wpłynie na szybsze osiągnięcie zamierzonego celu i utrzymanie trwałych efektów.
Sylwia Leszczyńska – dietetyk, psychodietetyk; Sandra Nowacka-Jaskólska – psycholog, dietetyk
Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klincznej SANVITA
PUBLIKACJA: Kobiece Prawdy, 2011
