Badania prowadzone przez różne instytuty naukowe na całym świecie potwierdzają, że określone składniki diety są potrzebne dla płodu, zanim kobieta zajdzie w ciążę, a ich odpowiednia ilość może zmniejszyć ryzyko powikłań w ciąży oraz wystąpienia w przyszłości chorób u dziecka. Nie wszystkie osoby, które planują zostać matką (i ojcem!), wiedzą, a jeśli nawet – nie przywiązują należytej wagi do faktu, że to, co jedzą dziś, wpływa na zdrowie komórek jajowych i plemników za kilka miesięcy.
W jaki sposób wpływamy na płodność, przebieg ciąży i zdrowie dziecka za pomocą diety? Oddziałujemy poprzez różne mechanizmy wspomagające organizm i układ rozrodczy. Kluczowe dla płodności składniki potrzebne są do produkcji i działania hormonów, tworzenia komórki jajowej i plemników, regularnych owulacji, rozwoju płodu i są podstawą do zachowania zdrowia dziecka w przyszłości. Dieta propłodnościowa to taka, która skupia się na tym, aby dać rodzicom i ich dziecku jak najlepszy start. Również dzięki utrzymaniu optymalnej masy ciała i poziomu tkanki tłuszczowej (w tym celu można udać się do dietetyka, aby wykonać badanie składu ciała) zwiększamy szansę na dziecko oraz na prawidłowy przebieg ciąży i lepsze zdrowie dziecka w przyszłości. Skrajne masy ciała nie są korzystne dla płodności. Nadwaga i otyłość to często przyczyna nie tylko trudności z zajściem w ciążę, ale również ciążowych komplikacji takich jak niska masa urodzeniowa dziecka, cukrzyca i nadciśnienie. Niedowaga również może przyczyniać się do trudności z zajściem w ciążę oraz być przyczyną powikłań położniczych. Jeśli twoja masa ciała znacznie odbiegać od normy, skonsultuj się z dietetykiem, który przygotuje dla Ciebie właściwy plan żywieniowy dostarczający wszystkich potrzebnych w tym kluczowym okresie składników. Ważne, aby unikać zbyt niskoenergetycznych diet „cud”, ponieważ zbyt szybkie spadki masy ciała nie sprzyjają płodności, zarówno u kobiet (zaburzają gospodarkę hormonalną i negatywnie wpływają na owulację), jak i u mężczyzn (zaburzają działanie hormonów i obniżają jakość nasienia). Dieta dla płodności zalecana jest wszystkim parom chcącym przygotować swoje organizmy przed planowaną ciążą, mającym problemy z zajściem w ciążę, jak również tym, którym na sercu leży zdrowie przyszłego potomstwa.
Jak działa dieta propłodnościowa?
- wpływa na zdrowie komórek jajowych i plemników
- składniki diety są potrzebne do wydzielania przez organizm hormonów i ich działania
- pozwala na zachowanie optymalnej dla płodności masy ciała i składu ciała (możesz to sprawdzić w gabinecie dietetycznym)
- pozwala wyeliminować potencjalnie szkodliwe czynniki
- pomaga zachować regularne owulacje
- wpływa na prawidłowy rozwój płodu, przebieg ciąży i zdrowie dziecka w przyszłości
Jedzenie zgodnie ze wskazówkami w trakcie planowania dziecka i zgodnie z dietą propłodnościową jest czymś, co może zrobić każdy, niezależnie od miejsca zamieszkania, płodności czy aktualnych jej zaburzeń, wieku, czasu i pieniędzy. Wszyscy jemy, więc czemu jedzenia nie wykorzystać do poprawy samopoczucia, wpłynąć na lepsze zdrowie swoje i dziecka, które chcemy mieć, a także na prawidłowy przebieg ciąży.
Jedzenie zgodnie z dietą propłodnościową zaleca się również parom mającym problemy z obniżoną płodnością lub z niepłodnością. Szacuje się, że co piąta para w Polsce w wieku rozrodczym ma problem z poczęciem dziecka (około 20% par, w sumie 1,5 mln kobiet i mężczyzn; niektóre statystyki mówią nawet o 3 mln niepłodnych Polaków). Sytuacja taka nasila się z każdym rokiem. Uważa się, że problem niepłodności obecnie w 40% jest zależny od kobiety i w 40% od mężczyzny, w 20% dotyczy obojga partnerów. Dieta propłodnościowa to właściwe przygotowanie do ciąży, zmniejszenie ryzyka poronień oraz wzmocnienie płodności. W takich sytuacjach nieco inne zalecenia dietetyczne będą skierowane do osoby z niedoczynnością tarczycy, nieco inne gdy masz zespół policystycznych jajników, nadwagę, insulinooporność, endometriozę, zaburzenia owulacji, niską jakość nasienia lub celiakię, czyli zaburzenia mogące być przyczyną obniżonej płodności. Więcej informacji o tym i praktycznych wskazówek zamieszczam w książce „Dieta dla płodności”. Przestawienie się na dietę propłodnościową jest jedną z lepszych zmian dla zdrowia rodziców i ich przyszłego dziecka. Dowodzą tego liczne badania. Odżywianie wpływa na zdrowie organizmu i układu rozrodczego. Zmiany w diecie warto wprowadzić minimum na trzy miesiące (choćby tyle trwa cykl spermatogenezy), a najlepiej na rok przed planowaną ciążą. Warto wykonać badanie składu ciała, analizę jadłospisu, ocenę stanu odżywienia.
Częścią diety każdej pary starającej się o dziecko powinny być propłodnościowe superfoods. Należy dobrze odżywić organizm, aby wspomóc produkcję nasienia, poprawić jakość komórek jajowych, pomóc zachować równowagę hormonalną. Można je wprowadzać w koktajlach, sałatkach, zupach krem, i innych posiłkach używając składników podanych poniższych w Top 10 dla płodności.
Top 10 dla płodności
- Płatki i kasza gryczane – bogate w żelazo, cynk, witaminy z grupy B, błonnik. Pomogą utrzymać stabilne stężenie glukozy i insuliny we krwi z korzyścią dla zachowania równowagi hormonalnej. Witaminy z grupy B potrzebne są dla regulacji owulacji, a cynk, szczególnie ważny dla procesu tworzenia nasienia.
- Kakao – zawiera flawonoidy, magnez, żelazo, cynk, nienasycone kwasy tłuszczowe. Korzystny składnik dla płodności kobiet i mężczyzn. Ma działanie przeciwutleniające. Już jednorazowe podanie 2 łyżek kakao bez wykazuje korzystny wpływ na funkcje śródbłonka, którego uszkodzenie jest jedną z głównych przyczyn zaburzeń erekcji.
- Soczewica – to źródło białka roślinnego, selenu, kwasów omega-3, cynku, witamin z grupy B, żelaza, choliny. Białko roślinne z produktów strączkowych poprawia parametry płodności u kobiet i mężczyzn. Selen i cynk to antyoksydanty, niezbędne jednocześnie w produkcji nasienia, korzystne w zaburzeniach potencji. Jedna szklanka soczewicy dostarczy ponad 50% dziennego zapotrzebowania na cynk.
- Zarodki pszenne, olej z zarodków pszennych – zawierają duże ilości witaminy E (zwanej witamina płodności) oraz koenzym Q10. Korzystnie działają zwłaszcza w przypadku endometriozy, zaburzeń owulacji oraz wspierają płodność mężczyzn.
- Papryka – superdawka witamin C i A, źródło błonnika. Już pół szklanki kostek papryki może pokryć ponad 100% dziennego zapotrzebowania na witaminę C. Im bardziej czerwona, tym więcej witaminy C, która korzystnie wpływa na regulację hormonów u kobiet z zaburzeniami fazy lutealnej oraz chroni wrażliwe komórki plemników.
- Jarmuż, szpinak, brokuły – zawierają kwas foliowy, magnez, żelazo, witaminy B6 i E, koenzym Q10. Zielonolistne warzywa doskonale sprawdzają się w koktajlach. U kobiet, które dbają o odpowiednią ilość kwasu foliowego w diecie są mniejsze szanse na cykle bezowulacyjne.
- Ostrygi, małże, owoce morza, kawior – bogate w witaminę D, kwasy omega-3, cynk, selen, witaminę B12, koenzym Q10). To produkty o najwyższej gęstości odżywczej obfitujące w składniki propłodnościowe dla kobiet jak i dla mężczyzn.
- Imbir – obfituje w cynk, antyoksydanty, magnez. Poprawia funkcje seksualne, poprawia krążenie i napływ krwi do narządów rozrodczych.
- Jajka – źródło witamin D i B12, białka, choliny. To składniki wspierające płodność kobiet i mężczyzn oraz potrzebne do prawidłowego rozwoju płodu. W białku natomiast znajdziesz wszystkie aminokwasy egzogenne, których organizm nie jest w stanie sam zsyntetyzować.
- Owoce jagodowe – dostarczą duże dawki antyoksydantów, głównie w postaci flawonoidów witaminy C. Jagody, maliny, jeżyny uszczelniają naczynia krwionośne, zwalczają szkodliwe wolne rodniki i stany zapalne, mogą obniżać ryzyko poronienia, chronią wrażliwe komórki jakimi są plemniki i poprawiają proces spermatogenezy, korzystnie działają w zaburzeniach erekcji.
Więcej superfoods zamieszczam w książce „Dieta dla płodności”, gdzie znajdziecie również gotowe menu propłodnościowe z przepisami. W tym kompendium wiedzy dla przyszłych rodziców obok większej ilości praktycznych podpowiedzi przynoszących efekty w mojej dotychczasowej praktyce z pacjentami, zamieszam również informację, do jakich specjalistów się udać, planując ciążę, jakie badania wykonać, zalecenia ginekologa, endokrynologa, fizjoterapeutki uroginekologicznej, psychologa, a także stomatologa, bo – choć może niektórym wydać się zaskakujące – stan jamy ustnej również ma znaczenie w tym kluczowym dla Was czasie. W gabinecie dietetycznym poza analizą diety i stanu odżywienia warto w tym czasie wykonać badanie nutrigenetyczne, aby ocenić indywidualny metabolizm określonych składników, to czy potrzebujesz więcej niż standardową dawkę kwasu foliowego, magnezu, żelaza czy antyoksydantów, możliwe nietolerancje zapisane w genach i dobrać plan żywienia w oparciu o tak precyzyjne wyniki. Będzie to doskonały początek zmiany swojego stylu życia, z korzyścią dla siebie i przyszłego dziecka. Pierwsze kroki i składniki możesz wprowadzić już dziś. Powodzenia!
Źródło: Wedding Nr3 (19) /2017
Sylwia Leszczyńska – dietetyk kliniczny, psychodietetyczka. Autorka książki „Dieta dla płodności”. Specjalistka w zakresie leczenia dietą niepłodności i obniżonej płodności, a także dietoterapii otyłości i chorób współistniejących. Dietoterapie prowadzi w oparciu o precyzyjną diagnostykę, badanie składu ciała, badania laboratoryjne, badania nutrigenetyczne. Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Prowadzi Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej „Sanvita” oraz warsztaty grupowe z zakresu świadomego planowania ciąży. Redaktor prowadząca czasopisma „Współczesna dietetyka”.
