Odżywianie dla zdrowia

Witamina B1 w diecie – zapotrzebowanie i skutki niedoborów

Szablon do grafik szkolen wymiary 2

Witaminy są niezbędnymi komponentami każdej diety, koniecznymi do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju człowieka. Zazwyczaj są dostarczane do organizmu z żywnością. Wyjątek stanowi np. witamina D, której synteza odbywa się poprzez skórę pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w tłuszczach, czyli: A, D, E, K oraz na te, które rozpuszczają się w wodzie, czyli witamina C i witaminy z grupy B: tiamina- B1, ryboflawina- B2, niacyna-B3, cholina-B4, kwas pantotenowy- B5, pirydoksyna-B6, biotyna-B7, inozytol- B8, kwas foliowy- B9, kobalamina- B12. Zapotrzebowanie na poszczególne witaminy jest uzależnione od wieku, płci, masy ciała, stanu psychomotorycznego oraz aktywności fizycznej, dlatego też kluczowe w pracy dietetyka jest skomponowanie takiego jadłospisu, który będzie dostarczał wszystkich składników odżywczych w odpowiednich ilościach. 

Rola witaminy B1

Witamina B(tiamina) zawiera w swojej budowie grupę aminową i może występować w organizmie w postaci m.in. monofosforanu tiaminy (TMP), difosforanu tiaminy i trifosforanu tiaminy (TTP). Tiamina pełni wiele kluczowych funkcji w organizmie człowieka, np. bierze udział w metabolizmie węglowodanów i aminokwasów rozgałęzionych, uczestniczy w syntezie kwasów nukleinowych, adenozynotrifosforanu (ATP), a także wykazuje zdolności antyoksydacyjne.

Żywieniowe źródła witaminy B1

Witamina ta jest obecna w mięsie: głównie w wieprzowinie, wołowinie, roślinach strączkowych, produktach pełnoziarnistych, orzechach, warzywach i owocach. Jednak niektóre produkty spożywcze, takie jak herbata, kawa, surowe ryby i skorupiaki, zawierają tiaminazy – enzymy utrudniające wchłanianie tiaminy, dlatego dietetycy często zalecają swoim pacjentom picie kawy czy herbaty dopiero po spożyciu posiłku (min 30 minut). Warto również poddać obróbce termicznej ryby oraz skorupiaki, aby przeciwdziałać ich zdolnością antytiaminowych.

Zawartość tiaminy w wybranych produktach spożywczych (mg/100g):

– płatki owsiane- do ok. 760 ug

– soja- do ok. 1300 ug

– wieprzowina- do ok. 950 ug

– orzechy makadamia- do ok. 1195 ug

Zapotrzebowanie na tiaminę

Według Norm Żywieniowych dla populacji polskiej, zapotrzebowanie na ten komponent wygląda następująco (RDA – Recommendet Daily Amount):

Dzieci:

– 1-3 lat- 0,5 mg/dzień

– 4-6 lat- 0,6 mg/dzień

– 7-8 lat- 0,9 mg/dzień

Chłopcy:

– 10-12 lat- 1,0 mg/dzień

– 13- 15 lat- 1,2 mg/dzień

– 16- 18 lat- 1,2 mg/ dzień

Dziewczęta

– 10-12 lat- 1,0 mg/ dzień

– 13- 15 lat- 1,1 mg/dzień

– 16- 18 lat- 1,1 mg/dzień

Mężczyźni powyżej 18 roku życia- 1,3 mg/dzień

Kobiety powyżej 18 roku życia- 1,1 mg/dzień

Ciąża- 1,4 mg/dzień

Laktacja- 1,5 mg/ dzień

Skutki niedoboru tiaminy

Niedobór tiaminy może wpływać na układ sercowo-naczyniowy, nerwowy i odpornościowy, co często obserwuje się w chorobach beri-beri: odmianie mokrej oraz suchej lub zespole Wernickego-Korsakowa. Są to jednostki chorobowe często zgłaszane w populacjach, w których podstawę diety stanowią oczyszczone ryże oraz zboża. Przewlekłe zaburzenia związane są również z nadużywaniem alkoholu. Sucha beri-beri objawia się zaburzeniami neurologicznymi, podczas gdy mokra beri-beri charakteryzuje się objawami sercowo- naczyniowymi. Zespół Wernickego-Korsakowa (WKS) manifestuje się objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takimi jak zmiany chodu, pogorszeniem stanu psychicznego oraz nieprawidłowościami narządu wzroku.

Podsumowanie

Niezaprzeczalnie tiamina jest bardzo ważnym komponentem diety. Odpowiednio zbilansowany jadłospis przez dietetyka zapewni prawidłową podaż składników odżywczych, a co za tym idzie, będzie zapobiegał występowaniu niedoborów żywieniowych.  

Autor: Marta Woźniak

Dietetyk Instytutu Sanvita

Godziny przyjęć:

Piątek: 12.00 – 18.00

Sprawdź także:
Erytrytol, czy ksylitol
Menopauza i dieta w okresie okołomenopauzalnym

Bibliografia:

  1. Spedding S. Vitamins are more Funky than Casimir thought. Australas. Med. J. 2013;6:104–106.
  2. Jarosz M. (red.) Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja. Wyd. Instytut Żywności i Żywienia Warszawa 2012
  3. Wiley KD, Gupta M. Vitamin B1 Thiamine Deficiency. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; July 22, 2022.
  4. Hrubša M, Siatka T, Nejmanová I, Vopršalová M, KujovskáKrčmová L, Matoušová K, Javorská L, Macáková K, Mercolini L, Remião F, Máťuš M, Mladěnka P, On Behalf Of The Oemonom. Biological Properties of Vitamins of the B-Complex, Part 1: Vitamins B1, B2, B3, and B5. Nutrients. 2022 Jan 22;14(3):484.